گناهان پنهانی و راه نجات از آن‌ها
بدون‌شک انسان بر مبنای سرشت انسانی‌اش دچار لغزش و گناه می‌شود.
هیچ‌کس -به‌جز انبیا علیهم‌السلام- معصوم نیست و نمی‌تواند ادعای معصومیت کند؛ بنابراین هرگاه مسلمانی مرتکب گناهی می‌شود، سریع پشیمان شود و توبه و استغفار کند؛ زیرا الله متعال از توبۀ بنده‌اش بی‌نهایت خوش‌حال می‌شود؛ چنان‌که رسول‌اللهﷺ فرمودند:
«لَلَّهُ أَشَدُّ فَرَحًا بِتَوْبَةِ أَحَدِکُمْ، مِنْ أَحَدِکُمْ بِضَالَّتِهِ، إِذَا وَجَدَهَا» [مسلم: ۲۶۷۵]
«الله متعال با توبۀ بنده‌اش خوش‌حال‌تر از یکی از شما می‌شود که شترش را پس از اینکه در بیابانی گم‌کرده، آن را بیابد».
بر مسلمان لازم است که از گناهان پنهانی نیز اجتناب ورزد؛ الله متعال می‌فرماید:
{یَسْتَخْفُونَ مِنَ النَّاسِ وَلَا یَسْتَخْفُونَ مِنَ الله وَهُوَ مَعَهُمْ إِذْ یُبَیِّتُونَ مَا لَا یَرْضَى مِنَ الْقَوْلِ وَکَانَ اللَّهُ بِمَا یَعْمَلُونَ مُحِیطًا} [النساء: ۱۰۸]
«آن‌ها زشت‌کاریِ خود را از مردم پنهان می‌کنند؛ اما از خدا پنهان نمی‌کنند. هنگامی که در مجالس شبانه، سخنانی که خدا راضی نبود می‌گفتند، خدا با آن‌ها بود. خدا به آنچه انجام می‌دهند، احاطه دارد».
همچنین رسول‌اللهﷺ هم از گناهان پنهانی بازداشته‌اند؛ چنان‌که فرمودند:
«لَأَعْلَمَنَّ أَقْوَامًا مِنْ أُمَّتِی یَأْتُونَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ بِحَسَنَاتٍ أَمْثَالِ جِبَالِ تِهَامَةَ بِیضًا، فَیَجْعَلُهَا اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ هَبَاءً مَنْثُورًا، أَمَا إِنَّهُمْ إِخْوَانُکُمْ، وَمِنْ جِلْدَتِکُمْ، وَیَأْخُذُونَ مِنْ اللَّیْلِ کَمَا تَأْخُذُونَ، وَلَکِنَّهُمْ أَقْوَامٌ إِذَا خَلَوْا بِمَحَارِمِ اللَّهِ انْتَهَکُوهَا». [ابن ماجة: ۴۲۴۵]
«همانا گروهی از امتم را سراغ دارم که روز قیامت با کوه‌هایی از نیکی‌ها به درگاه پروردگار حاضر می‌شوند؛ اما الله متعال اعمال آن‌ها را چون خاکستر بر باد می‌دهد. آن‌ها از برادران و خویشاوندان شما هستند و حتی شب‌ها را همچون شما زنده می‌دارند، اما چون تنها می‌شوند حرام و حلال خداوند را رعایت نمی‌کنند».
راه‌های نجات از گناهان پنهانی:
۱. پناه‌برده به الله متعال با دعا و نیایش، تضرع و استغفار به‌خاطر حفاظت از گناهان؛
۲. مبارزه با نفس سرکش و تزکیۀ آن با اطاعت الله متعال؛
۳. پرهیز از عزلت و گوشه‌نشینی در حد امکان؛
۴. همنشینی با انسان‌های نیکوکار و پرهیز از همنشینی با دوستان بدکار؛
۵. یادآوری دیدبانی و آگاهی پروردگار از همۀ احوال بنده؛ الله متعال می‌فرماید:
{أَلَمْ یَعْلَمْ بِأَنَّ اللهَ یَرَى} [العلق: ۱۴] «آیا او ندانست که خداوند (همۀ اعمالش را) می‌بیند؟».
۶. یادآوری شرم و حیا از خداوند متعال و مردم؛
رسول‌اللهﷺ فرمودند:
«وَاسْتَحْیِ مِنَ اللهِ اسْتِحْیَاءَکَ رَجُلًا مِنْ أَهْلِکَ». [بزار: ۲۶۴۲]
«از خدا حیا کن؛ همان‌گونه که از یک مرد از خانوادۀ خود حیا می‌کنی».
و نیز فرمودند:
«اتَّقِ اللَّهِ حَیْثُمَا کُنْتَ». [ترمذی: ۱۹۸۷]
«هرکجا که هستی، از خدا بترس!».
۷. یادآوری مرگ؛ آن‌گاه که او مصروف انجام آن کار زشت است، ناگهان مرگ به سراغش بیاید، چگونه با این‌حالت با پروردگار رو‌به‌رو خواهد شد؟
همچنین رسول‌اللهﷺ فرمودند:
«أَکْثِرُوا ذِکْرَ هَادمِ اللَّذَّاتِ، یَعْنِی الْمَوْتَ». [ابن ماجة: ۴۲۵۸]
«چیزی را که از بین‌برندۀ لذت‌هاست، زیاد یاد کنید؛ یعنی مرگ را زیاد به‌خاطر بیاورید».
۸. یادآوری نعمت‌هایِ که الله متعال برای بندگان صالح آماده کرده و عذاب‌های دردناکی که برای گنه‌کاران و نافرمانان وعده داده است.
۹. یادآوری همراهان همیشگی (کراما الکاتبین)؛
الله متعال می‌فرماید:
{مَا یَلْفِظُ مِنْ قَوْلٍ إِلَّا لَدَیْهِ رَقِیبٌ عَتِیْدٌ} [ق: ۱۸}
«(انسان) هیچ سخنی را بر زبان نمی‌راند، مگر اینکه همان‌دم فرشته‌ای مراقب و آماده برای انجام مأموریت و ضبط آن است».
وقتی در گوشه‌ای نشسته‌اید، سکوت اعضایتان شما را فریب ندهد؛ زیرا روزی خواهد رسید که آن‌ها همه‌چیز و همه کارتان را گواهی خواهند داد؛ الله متعال می‌فرماید:
{یَوْمَ تَشْهَدُ عَلَیْهِمْ أَلْسِنَتُهُمْ وَأَیْدِیهِمْ وَأَرْجُلُهُمْ بِمَا کَانُوا یَعْمَلُونَ} [النور: ۲۴]
«در آن روز زبان‌ها و دست‌ها و پاهای‌شان بر ضد آن‌ها به اعمالی که مرتکب می‌شدند، گواهی می‌دهد».
ترجمۀ شعر عربی:
«اگر یک عمر هم تنها بودی، نگو که تنهایم؛ بلکه بگو: یکی مراقبم است. گمان مکن که خداوند حتی لحظه‌ای غافل می‌ماند و اینکه پوشیده‌ای بر او مخفی می‌ماند».
✍️ خلیل الرحمن خباب
۲۹ آبان / عقرب ۱۴۰۰
